Dielli nuk është një planet; është një yll. Ai ndodhet në qendër të sistemit tonë diellor dhe luan një rol jetik në ruajtjen e jetës në Tokë. Dielli është një top i madh gazesh të nxehta, të ndezura, kryesisht hidrogjen dhe helium.

Ai lëshon dritë, nxehtësi dhe rrezatim diellor, i cili është thelbësor për të mbështetur fotosintezën në bimë dhe për të siguruar ngrohtësi dhe energji për planetin tonë. Graviteti i Diellit mban të gjithë planetët, përfshirë Tokën, në orbitat e tyre.

Dielli është rreth 4.6 miliardë vjet i vjetër dhe është afërsisht 109 herë diametri i Tokës. Është aq masiv sa që përbën rreth 99.86% të masës totale në sistemin diellor. Energjia e Diellit gjenerohet përmes shkrirjes bërthamore, ku atomet e hidrogjenit kombinohen për të formuar heliumin, duke lëshuar një sasi të jashtëzakonshme energjie në proces.

Nëse keni pyetje të tjera në lidhje me Diellin apo ndonjë gjë tjetër, mos ngurroni të pyesni!

MËRKURI

Mërkuri është me të vërtetë një planet në sistemin tonë diellor. Ai është planeti më i afërt me Diellin dhe është gjithashtu planeti më i vogël në sistemin tonë diellor. Mërkuri është emëruar sipas perëndisë romake të lajmëtarit për shkak të lëvizjeve të tij të shpejta nëpër qiell.

Ka një sipërfaqe shkëmbore, me kratere dhe një atmosferë të hollë. Për shkak të afërsisë me Diellin, Mërkuri përjeton ndryshime ekstreme të temperaturës, me temperatura të nxehta përvëluese gjatë ditës dhe temperatura të ftohta ngrirëse gjatë natës. Sipërfaqja e saj është e mbuluar me kratere, të ngjashme me Hënën, dhe i mungojnë hënat e veta.

Nëse keni ndonjë pyetje specifike rreth Mërkurit ose dëshironi më shumë informacion, mos ngurroni të pyesni LUJ DUJ.

TOKA
Toka është planeti ynë vendas dhe planeti i tretë nga Dielli. Këtu janë disa fakte argëtuese rreth Tokës që fëmijët mund t’i duken interesante:

1. Planeti Blu: Toka shpesh quhet “Planeti Blu” sepse rreth 70% e sipërfaqes së saj është e mbuluar me ujë, duke i dhënë asaj një pamje të bukur blu kur shihet nga hapësira.
2. Madhësia dhe forma: Toka është planeti i pestë më i madh në sistemin tonë diellor. Është kryesisht i rrumbullakët, por pak i rrafshuar në pole dhe i fryrë në ekuator.
3. Atmosfera: Toka ka një atmosferë unike që mbron dhe mbështet jetën. Ai përbëhet nga gazra të ndryshëm si azoti, oksigjeni dhe një sasi e vogël e gazrave të tjerë. Atmosfera ndihmon në rregullimin e temperaturës së planetit dhe na mbron nga rrezet e dëmshme të Diellit.
4. Kontinentet dhe oqeanet: Toka ka shtatë kontinente – masa të mëdha tokësore – dhe pesë oqeane që mbulojnë pjesën më të madhe të sipërfaqes së planetit. Kontinentet janë Amerika e Veriut, Amerika e Jugut, Afrika, Evropa, Azia, Australia dhe Antarktida.
5. Forma të ndryshme të jetës: Toka është e mbushur me një shumëllojshmëri të gjerë të formave të jetës, nga bimët dhe kafshët tek mikroorganizmat. Është i vetmi planet i njohur ku ekziston jeta, duke e bërë atë shumë të veçantë.
6. Stinët dhe klima: Toka përjeton stinë të ndryshme – pranverë, verë, vjeshtë dhe dimër – për shkak të boshtit të saj të anuar. Klima ndryshon në mbarë botën, nga e nxehtë dhe e lagësht në të ftohtë dhe me borë, në varësi të vendndodhjes.
7. Hëna: Toka ka një satelit natyror të quajtur Hëna. Ai rrotullohet rreth planetit tonë dhe është objekti më i ndritshëm në qiellin e natës. Graviteti i Hënës ndikon në baticat në oqeanet tona.
8. Qytetërimi njerëzor: Toka është shtëpia e miliarda njerëzve nga kultura dhe prejardhje të ndryshme. Njerëzit kanë ndërtuar qytete, kanë krijuar shpikje të mahnitshme dhe kanë eksploruar botën dhe më gjerë.
9. Mbrojtja e Tokës: Është e rëndësishme të kujdesemi për planetin tonë. Ne mund të ndihmojmë duke ruajtur burimet, duke reduktuar ndotjen, duke ricikluar dhe duke qenë të ndërgjegjshëm për mjedisin.

Toka është një planet i jashtëzakonshëm me një ekosistem të gjallë dhe të ndërlidhur. Është përgjegjësia jonë të ruajmë dhe mbrojmë këtë shtëpi të mrekullueshme që ndajmë me shumë qenie të tjera të gjalla.

AFËRDITA

Venusi është një planet magjepsës në sistemin tonë diellor! Këtu janë disa fakte argëtuese rreth Venusit që fëmijëve mund t’i duken interesante:

1. Ylli i mëngjesit dhe i mbrëmjes: Venusi shpesh quhet “ylli i mëngjesit” ose “ylli i mbrëmjes” sepse është një nga objektet më të ndritshëm që mund të shohim në qiell pak para lindjes së diellit ose menjëherë pas perëndimit të diellit.
2. Madhësia dhe ngjyra: Venusi ka pothuajse të njëjtën madhësi me Tokën, por duket ndryshe. Ka një ngjyrë të verdhë në të bardhë dhe shkëlqen me të vërtetë në qiell.
3. Temperaturat ekstreme: Venusi është tepër i nxehtë, madje edhe më i nxehtë se Mërkuri, i cili është më afër Diellit. Ajo ka një atmosferë të trashë që bllokon nxehtësinë, kështu që temperaturat në Venus mund të arrijnë një 900 gradë Fahrenheit (475 gradë Celsius).
4. Nuk ka stinë apo hënë: Ndryshe nga Toka, Venusi nuk ka stinë sepse boshti i saj nuk anon si i yni. Gjithashtu, Venusi nuk ka asnjë hënë siç ka Toka.
5. Me re dhe stuhi: Venusi ka re të trasha të përbëra nga acidi sulfurik që mbulojnë plotësisht planetin. Këto re krijojnë një efekt serë, që do të thotë se ato bllokojnë nxehtësinë dhe e bëjnë Venusin edhe më të nxehtë. Afërdita ka gjithashtu stuhi të fuqishme si uragane në atmosferën e saj.
6. Vizitat e anijes kozmike: Shkencëtarët kanë dërguar anije kozmike në Venus për të mësuar më shumë rreth saj. Një nga misionet më të famshme ishte anija kozmike Magellan, e cila hartoi sipërfaqen e Venusit duke përdorur radarin.
7. Pa ujë ose jetë: Ndryshe nga Toka, Venusi nuk ka ujë të lëngshëm në sipërfaqen e saj. Është shumë nxehtë dhe atmosfera nuk është e përshtatshme për jetën siç e njohim ne. Shkencëtarët janë ende duke studiuar Venusin për të kuptuar më shumë rreth historisë dhe atmosferës së saj.

Pra, Venusi është një planet i nxehtë dhe i stuhishëm me një atmosferë unike dhe karakteristika magjepsëse. Është një planet emocionues për të mësuar në sistemin tonë diellor!

Marsi

Marsi është një planet magjepsës në sistemin tonë diellor! Këtu janë disa fakte argëtuese rreth Marsit që fëmijët mund t’i duken interesante:

Planeti i Kuq: Marsi shpesh quhet “Planeti i Kuq” sepse sipërfaqja e tij duket në ngjyrë të kuqërremtë. Kjo është për shkak të oksidit të hekurit, ose ndryshkut, në sipërfaqen e tij.

1. Madhësia dhe Struktura: Marsi është planeti i katërt nga Dielli dhe është rreth gjysma e madhësisë së Tokës. Ajo ka një atmosferë të hollë në krahasim me Tokën, kështu që është shumë e ndryshme nga planeti ynë.
2. Stinët dhe stuhitë e pluhurit: Marsi përjeton stinët, ashtu si Toka, por ato janë shumë më të gjata sepse Marsit i duhet më shumë kohë për të orbituar Diellin. Marsi është gjithashtu i njohur për stuhitë e tij masive të pluhurit që mund të mbulojnë të gjithë planetin dhe të zgjasin me muaj.
3. Valles Marineris: Marsi ka kanionin më të madh në sistemin diellor të quajtur Valles Marineris. Është rreth 2500 milje (4000 kilometra) i gjatë dhe shumë më i thellë se Grand Canyon në Tokë.
4. Olympus Mons: Marsi është shtëpia e vullkanit më të lartë në sistemin diellor të quajtur Olympus Mons. Është rreth 13.6 milje (22 kilometra) i lartë, që është pothuajse tre herë më i lartë se mali Everest, mali më i lartë në Tokë.
5. Kapele polare të akullit: Marsi ka kapele akulli në polet e tij të përbëra nga akulli i ujit dhe dioksidi i karbonit i ngrirë (akulli i thatë). Këto kapele akulli mund të zgjerohen dhe tkurren ndërsa stinët ndryshojnë në Mars.
6. Misionet Rover: Shkencëtarët kanë dërguar rovers robotikë për të eksploruar Marsin. Më të famshmit janë roverët e NASA-s si Spirit, Opportunity dhe Curiosity. Ata kanë bërë fotografi, kanë mbledhur mostra dhe kanë studiuar mjedisin marsian.
7. Mundësia e jetës: Shkencëtarët janë ende duke eksploruar mundësinë e jetës në Mars. Ata kërkojnë për shenja uji dhe studiojnë kushtet e kaluara të planetit për të kuptuar nëse Marsi mund të kishte mbështetur jetën në të kaluarën apo edhe sot.

Marsi është një planet plot mrekulli dhe mistere që presin të zbulohen. Është një vend emocionues për eksplorim dhe mësim!

NEPTUNI
Neptuni është planeti i tetë dhe më i largët i njohur nga Dielli në sistemin tonë diellor. Është një gjigant gazi dhe është planeti i katërt më i madh për nga diametri. Neptuni është emëruar pas perëndisë romake të detit, duke reflektuar ngjyrën e tij kaltërosh, të ngjashme me ngjyrën e oqeanit.

Këtu janë disa fakte kryesore rreth Neptunit:

1. Largësia nga Dielli: Neptuni rrotullohet rreth Diellit në një distancë mesatare prej rreth 2.7 miliardë milje (4.3 miliardë kilometra). Neptunit i duhen afërsisht 165 vjet Tokë për të kryer një orbitë rreth Diellit.

2. Madhësia dhe përbërja: Neptuni ka një diametër prej rreth 30,599 milje (49,244 kilometra), duke e bërë atë pothuajse katër herë më të madhe se Toka. Kryesisht përbëhet nga hidrogjen dhe helium, me sasi të vogla metani, gjë që i jep ngjyrën blu të dallueshme.
3. Atmosfera: Atmosfera e Neptunit është e trashë dhe e përbërë kryesisht nga hidrogjen dhe helium, me gjurmë metani. Ajo përjeton erëra jashtëzakonisht të forta, me shpejtësinë më të shpejtë të erës të regjistruar në sistemin diellor, duke arritur deri në 1300 milje në orë (2100 kilometra në orë).
4. Hënat: Neptuni ka gjithsej 14 hëna të njohura, më e madhja prej të cilave është Tritoni. Tritoni është i dukshëm për orbitën e tij retrograde, që do të thotë se rrotullohet rreth Neptunit në drejtim të kundërt të rrotullimit të planetit.
5. Unazat: Neptuni gjithashtu ka një sistem unazash të zbehta, megjithëse ato nuk janë aq të spikatura sa unazat e Saturnit. Këto unaza përbëhen nga grimca pluhuri dhe akulli.
6. Eksplorimi: E vetmja anije kozmike që ka vizituar Neptunin është Voyager 2 i NASA-s, i cili kreu një fluturim rreth planetit në vitin 1989. Voyager 2 dha të dhëna dhe imazhe të vlefshme të Neptunit, hënave dhe unazave të tij.

Misionet në hapësirë të thellë: Aktualisht nuk ka misione të planifikuara në Neptun, por misionet e ardhshme për të eksploruar planetët e jashtëm dhe hënat e tyre janë në shqyrtim.